Ok, even je ogen dicht. Je struint over het strand. De wind waait je haren opzij, in je oren ruist de branding zachtjes, zout op je lippen. Je voeten door het warme, mulle zand, het gaat niet snel en wat is dat heerlijk. Want je hebt de tijd. Je ziet hoe verderop gevolleybald wordt, hoort mensen lachen en ruikt dat er al barbecues branden. Allemaal dankzij dat mulle zand, want daardoor kun je nou eenmaal niet sneller. Dus je struint.
Dat zand komen we in een heel andere omgeving ook vaak tegen: als organisaties in verandering zijn. Dan vooral in combinatie met ongeduld. Want ‘we hebben bedacht hoe het moet worden en waarom gaat het dan nu zo moeizaam, alsof we lopen in mul zand, zo traag’. In een snelle, strakke lijn van a naar b met zo weinig mogelijk onzekerheden, dat is de wens én vaak de verwachting. Maar de werkelijkheid is weerbarstig.
Daar hoort bij dat je niet precies weet hoe de route loopt, waar je uitkomt en hoe lang het duurt.
Dat veranderen in die werkelijkheid in 3en gaat, dat er tussen a en b een belangrijke fase zit: dat inzicht zorgt doorgaans voor veel opluchting. Die fase noemen we ook wel het ‘ondertussen’ of de liminale fase. Het domein van onzekerheid en chaos. Waar het oude niet meer past en het nieuwe nog niet lukt. Waar je moet leren, ontdekken, experimenteren. Daar hoort bij dat je niet precies weet hoe de route loopt, waar je uitkomt en hoe lang het duurt. Struinen dus :).
Kun je dit accepteren, dan heb je goud in handen. Want dan ontstaat er rust, ontspanning. En kun je op een heel andere manier kijken naar wat je anders zou ervaren als hobbel, als lastig, als ongewenste vertraging. Dan kun je het gesprek aangaan, luisteren en wat je hoort op waarde schatten, namelijk als iets dat de verandering kan verbeteren (in plaats van iets dat je zo snel mogelijk wilt omzeilen of platslaan).
Wat moet ik leren om dit in de praktijk te doen?
Mooi voorbeeld is de verandering waar op dit moment veel organisaties hard aan werken: de regie lager leggen. Medewerkers die verstand van zaken hebben de beslissingen laten nemen. Dat dit een goed idee is, daar zijn ze het snel over eens. Een managementlaag er tussenuit, lekker concreet beginnen. Maar dan…
Dan komen de vraagtekens. Bij medewerkers en leidinggevenden. Want die woorden zijn prachtig, maar #hoedan? Wat moet ik leren om dit in de praktijk te doen? Krijg ik wel echt de ruimte om te besluiten, of blijft de grote formele besluitvormingscyclus bestaan en moet ik dus toch veel aan het MT voorleggen? En wat betekent het voor mij als leidinggevende als ik meer regie in mijn team leg? Welke kaders geef ik mee? Wanneer grijp ik in en wanneer juist niet? Wat maakt dat mijn medewerker die regie echt ervaart? Er valt, kortom, veel te ontdekken, uit te proberen en te bespreken.
In dat struinen is luisteren wat mij betreft een van de meest waardevolle (en onderschatte) vaardigheden.
Het is dus ook een tijd van ongemak. We weten het allemaal niet precies. Hoe fijn is het dan dat je een poosje samen mag struinen. Of zelfs ‘moet’ struinen. Om te ontdekken wat wel en niet werkt, wat er nog meer nodig is. Vallen en weer opstaan. En zo te bewegen in de gewenste richting. Met de voeten in het zand. De branding ruisend in je oren.
Zoals Nicoline Mulder, expert in chaos en orde bij verandering, zegt: ‘We moeten eerst struinen voordat we een nieuwe weg kunnen plaveien.’ In dat struinen is luisteren wat mij betreft een van de meest waardevolle (en onderschatte) vaardigheden. Echt luisteren levert zo ontzettend veel op! Inzicht in hoe het in je organisatie en je team echt gaat, welke apen en beren er rondlopen, waar die zich verstoppen en hoe ze kunnen helpen, waar je medewerkers wakker van liggen en waar ze vol energie voor uit bed komen, wat voor hen werkt en wat niet, wat ze nodig hebben om de beweging te kunnen maken.
Laten we het mulle zand in verandertrajecten dus vooral omarmen. Ik nodig je uit om, af en toe, als het ongeduld toeslaat, even je ogen dicht te doen en je op dat strand te wanen om te voelen waarom dat ook weer zo belangrijk was :).
Renate Kamp
Als je meer wilt weten over onder meer veranderen in drie stappen, struinen en het ondertussen, wijs ik je graag op onze leergang Krachtige leider in verandering. Nicoline Mulder is een van de expertdocenten. Zij is specialist in het begrijpen, benutten en beïnvloeden van complexiteit, chaos en orde. Ze laat zien wat er echt gebeurt als niet alles volgens plan loopt en reikt heel nieuwe aangrijpingspunten aan. Struinen in het ondertussen is daar een van.
