Dat krachtige, prachtige, lastige, goede gesprek
Ik stel jou een vraag. Jij geeft antwoord. Ik luister. Simpel. De basis van elk gesprek. Dat ‘simpele’ gesprek krijgt steeds vaker een centrale plaats in de (communicatie)strategie van verandertrajecten in organisaties. Die plek verdient het dubbel en dwars. Creatieve campagnes, innovatieve, aandachttrekkende middelen, ze zijn prachtig en blijven ongetwijfeld nodig, maar de echte magie gebeurt in het gesprek. Ik heb er de afgelopen tijd een aantal indrukwekkende voorbeelden van gezien, in verschillende settings en vormen. In speeddates, in een binnen/buitenkringgesprek, in een muurvast zittende relatie tussen directie en management, in een supercomplexe organisatieverandering.
Ik stel jou een vraag. Jij geeft antwoord. Ik luister.
Dat doodeenvoudige gesprek.
Dat zo krachtig
en tegelijkertijd zó ontzettend lastig kan zijn,
dat er boeken over vol zijn geschreven.
Wat heb je nodig om een goede vraag te stellen?
En alles begint met die vraag. Daar beginnen de pracht, de kracht én de lastigheid.
Elke Wiss schreef er 247 pagina’s over vol in Socrates op sneakers. Haar ‘filosofische gids voor het stellen van goede vragen’ schopte het tot de 1e plaats in de Beststeller Top 100 van Managementboek. We willen het blijkbaar massaal graag leren :)). Hoe stel je een goede vraag? Wat ís eigenlijk een goede vraag? Waarom gaat het zo vaak mis? En misschien wel de allerbelangrijkste: wat heb je nodig om er een te stellen?
Het boek begint met een anekdote over een vraag waarbij het genadeloos mis ging en laat daarmee zien dat het zo eenvoudig nog niet is.
Een vraag is niet een mening, advies of gevoel met een vraagteken erachter.
Wat je in ieder geval nodig hebt voor een goede vraag is een open, nieuwsgierige houding. Klinkt logisch, klinkt makkelijk, moet kunnen. Maar niet voor niets gaat een kwart van Socrates op sneakers juist over die houding. Een prachtige eye opener vond ik Elkes typering van wat een vraag niet is: een mening, een aanname, een advies, de projectie van je eigen angst of gevoel en dan met een vraagteken erachter. Eigenlijk moet daar staan: wat een vraag ‘niet zou moeten zijn’, want ze laat ook zien dat het hier heel vaak fout gaat met onze vragenstellerij.
Vind jij Piet ook zo kortaf de laatste tijd?
Denk je dat Anna bang is?
Heb je al geprobeerd om te…?
En zo geeft Elke nog veel meer voorbeelden. Een genadeloos confronterende spiegel: we zijn met z’n allen niet zo goed in die open, nieuwsgierige houding als we vragen stellen. Geldt net zo hard voor mij, oef.
Een goede vraag is een gamechanger bij polarisatie
Ook polarisatie-expert Bart Brandsma benadrukt het belang van je houding als je een vraag stelt. Ja, de juiste houding levert een mooi, leuk, verrijkend gesprek op, maar Bart laat zien dat de impact nog zoveel krachtiger is dan dat. Als je een vraag oprecht, mild, niet oordelend kunt stellen, heb je volgens Bart een van de gamechangers in handen voor een situatie waarin sprake is van polarisatie. Mediative speech noemt hij het.
Het mooie is: Elke én Bart geven aan dat je het kunt oefenen. In de praktijk brengen dus, oefenen, oefenen, oefenen.
Niet: Vind jij dat ook niet?
Wel: Hoe kijk jij daarnaar?
Niet: Weet je wat ik toen heb gedaan?
Wel: Wat maakt dit zo moeilijk voor jou?
Niet: Dat is toch heel eng?
Wel: Waarom wil je dat zo graag?
Die ene gouden tip
En dan die prachtige gouden tip erbij: laat je mening in de kleedkamer. Zowel Bart als Elke benadrukt het en ze voegen daar in vrijwel dezelfde woorden aan toe dat dat ‘best lastig is in deze tijd, waarin het hebben van een mening een van de belangrijkste kwaliteiten lijkt te zijn om in huis te hebben.’ Moeilijk én zeer de moeite waard. Want een tot vraag verpakte mening duwt de ander bij voorbaat in een hoek.
Dus: wil je een goed gesprek voeren… laat hem thuis, in de kleedkamer, slik hem in, stel hem uit, die mening.
Lijkt jou dat ook niet heel waardevol?
O nee.
Hoe denk jij daarover?
Doe je mee, weekje oefenen?
Agnes Nanninga
Meer over Bart Brandsma en wij-zij-denken lees je hier.
Meer over Elke Wiss lees je hier.
